Ebû Hanîfe’den Mâtürîdî’ye Hanefî İtikadının Gelişim Süreci
Dr. Zekerya Sarıbulak | Hakkari Üniversitesi Tarih: 26 Mart 2022 | Cumartesi 21:00 “Ebû Hanîfe’den Mâtürîdî’ye Hanefî İtikadının Gelişim Süreci” (PDF) Ebû Hanîfe’den Mâtürîdî’ye Hanefî İtikadının Gelişim Süreci adlı çalışma, Ebu Hanife’nin itikadî görüşlerinin Matüridî’ye kadar uzanan süreci konu edinmektedir. Bir giriş ve dört bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde Ebu Hanife’nin hayatı, ilmî kişiliği, kelamcılığı, eserlerinin aidiyetiyle…
Mâtürîdî’nin İnsan Tasavvuru
Doç. Dr. Osman Nuri Demir | İstanbul Medeniyet Üniversitesi Tarihi: 19 Mart 2022 | Cumartesi 21:00 * Katılımcılara, “Mâtürîdî’de İnsan Tasavvuru” (PDF) adlı doktora tezini okumaları önerilir. Mâtürîdî’de İnsan Tasavvuru ismini taşıyan tezde İslâm düşünce geleneğinin en önemli simalarından ve Ehl-i Sünnet’in kurucu isimlerinden biri olan İmam Mâtürîdî’nin (ö. 333/999) insan tasavvuru konu edilmektedir. Bu konunun kapsamlı bir…
Nûreddîn es-Sâbûnî (öl. 580/1184)
Hayatı hakkında fazla bilgi yoktur. Tabakat kitaplarında “İmam, Nûreddin, Nûreddin el-İmâm, Şeyh el-İmâm” lakaplarıyla zikredilir. Fahreddin er-Râzî, Buhara’da ona Nûr es-Sâbûnî denildiğini kaydeder. Kendisine “sabun imal eden veya satan” anlamındaki Sâbûnî nisbesinin (Kureşî, II, 322-323) veriliş sebebi bilinmemektedir. Buhara’da yetişip orada vefat ettiği için Buhârî olarak da anılır. Adının Ahmed, oğlununki Muhammed, babasının Mahmud olması…
Ebû İshak es-Saffâr (öl. 534/1139)
* Demir, Abdullah. Ebû İshak es-Saffâr’ın Kelâm Yöntemi. İstanbul: İSAM Yayınları, 2018. Ebû İshak Zâhid es-Saffâr, Mâtürîdîliğin ortaya çıktığı sosyokültürel muhit olan Mâverâünnehir bölgesinde mezhebin ekolleşme süreci olan Batı Karahanlılar döneminde yaşadı ve İmam Mâtürîdî’nin Ehl-i sünnet’in bir reisi kabul görmesine katkıda bulundu. Buna karşın onun hayatı, ilmî kişiliği, eserleri ve kaynakları, bugüne kadar kapsamlı bir…
Ebü’l-Yüsr el-Pezdevî (öl. 493/1100)
421 (1030) yılında Türkistan’da Nesef yakınındaki Pezde şehrinde doğdu. Tabakat kitaplarında Kādî es-Sadr lakabıyla da anılır. Kendisine “Ebü’l-Yüsr” denmesinin sebebi, kardeşi Ebü’l-Usr el-Pezdevî’nin aksine eserlerinin kolay anlaşılır bir üslûp taşımasıdır (Taşköprizâde, II, 185). İlk eğitiminin yanı sıra hadis bilgilerini babasından aldı. Tahsil hayatına dair yeterli bilgi yoktur. Hanefî-Mâtürîdî âlimleri ailesine mensup olduğuna göre memleketindeki Hanefî…
Allah’ın Varlığı
Peygamberlerin insanları tevhid inancına çağırmasından da anlaşılacağı üzere Allah’ın varlığı, evren hakkında yapılacak basit bir tefekkür sonunda bilinebilecek bir husustur. Fakat apaçık gerçekler de kişilere farklı zaman ve durumlara bağlı olarak değişik görünümlere bürünebilir. Bundan dolayı Allah’ın varlığı konusu her biri değişik şekillerde ifade edilen hudûs, imkân, fıtrat, gaye-nizam, ahlâkî delil, ontolojik delil gibi değişik…
Varlık / Evren Anlayışı
Allah evreni mevcut bir nesneden değil yokluktan (lâ min şey’) yaratmıştır. Bütün varlıklar bir sebep veya vasıta olmaksızın Allah’ın kudretine dayanır. Eğer varlıklar mevcut bir nesneden meydana gelmiş olsaydı Allah’ın kudretine ihtiyaç kalmazdı (Mâtürîdî, Kitâbü’t-Tevḥîd, s. 27-29, 71-72, 135-136, 220-222). Maddenin en küçük yapı taşı zihnen ve fiilen bölünemeyen atomdur (cevher-i ferd), bütün atomlar da tek…
Bilgi Teorisi
Varlığın gerçekliğini ve bilgiyi inkâr etmek mümkün değildir. Mâtürîdî, bilginin duyuların ve aklın alanına giren konuların bilinmesini sağlayan nitelik olduğuna işaret etmesine karşılık bazı Mâtürîdîler bilgiyi insanın bilen olmasını sağlayan nitelik veya zihnin her bilgi alanına ait hükmü kabul eder (Nesefî, Tebṣıratü’l-edille, I, 10-13; Kemâleddin İbn Ebû Şerîf, s. 10-11; Beyâzîzâde Ahmed Efendi, s. 39). Bilgi…
Ebü’l-Muîn en-Nesefî (öl. 508/1115)
Mâturîdî kelamının sistemleşmesinde ve ekolleşmesinde önemli katkıları olan Ebü’l-Muîn en-Nesefî 438/1047 yılında bugün Özbekistan sınırları içinde yer alan, Ceyhun ve Semerkand arasında bulunan Nesef şehrinde (günümüzdeki adıyla Karşı) dünyaya gelmiştir. Hayatı hakkında kaynaklarda çok az bilgiye rastlanmaktadır. Nerelerde öğrenim gördüğü ve kimlerden ders aldığı konusunda bilgi sahibi olmasak da ailesinin âlimlerden oluştuğu bilinmektedir. Nesefî’nin aile…
Mâtürîdî (öl. 333/944)
Mâtürîdiyye mezhebinin kurucusu, müfessir ve fakih.