Matüridilik
* Demir, Abdullah. Ebû İshak es-Saffâr’ın Kelâm Yöntemi. İstanbul: İSAM Yayınları, 2018. Mâtürîdîlik, Ebû Mansûr Muhammed el-Mâtürîdî’ye (ö. 333/944) nispet edilen kelâm mezhebidir. Bu mezhebin dinî-toplumsal arka planını, Ebû Hanîfe’nin fıkhî ve itikadî görüşlerini benimseyen Hanefîler oluşturur.[1] Mâtürîdî, Sâmânîler döneminde Mâverâünnehir bölgesinde yaşadı ve 333 (944) yılında vefat etti. Onun vefat tarihi, Sâmânîler’in çöküş sürecine girdiği zamanla örtüşür….
Mâtürîdî’nin Batı Karahanlılar Döneminde Aktüelleşmesi
* Demir, Abdullah. Ebû İshak es-Saffâr’ın Kelâm Yöntemi. İstanbul: İSAM Yayınları, 2018. Ehl-i sünnet düşüncesini kelâm metoduyla savunan âlimler niçin Batı Karahanlı döneminde V. (XI.) yüzyılın son yarısında Mâtürîdî’yi öne çıkarma ihtiyacı duydular ve Mâtürîdî niçin bu dönemde aktüelleşti? Mâveâünnehir’deki siyasî ve sosyokültürel şartlar dikkate alınarak bu soruya şöyle cevap verilebilir: Abbâsîler ve Sâmânîler dönemlerinde Hanefî mezhebinin her iki…
Hanefîlerde Akāidden Kelâma Dönüşüm Kronolojisi
* Demir, Abdullah. Ebû İshak es-Saffâr’ın Kelâm Yöntemi. İstanbul: İSAM Yayınları, 2018. Ebû Hanîfe’nin (ö. 150/767) fıkhî görüşleri, öğrencisi Muhammed eş-Şeybânî (ö. 189/805) tarafından kaleme alınan Ẓâhirü’r-rivâye olarak bilinen eserler aracılığıyla; itikādî görüşleri ise doğrudan kendisine nisbet edilen iki farklı el-Fıḳhü’l-ekber nüshası (el-Fıḳhü’l-ekber – el-Fıḳhü’l-ebsaṭ) ile el-Âlim ve’l-müte‘allim, Risâletü Ebî Ḥanîfe ilâ Osmân el-Bettî ve el-Vaṣıyye…
Matüridilik
Bazı kaynaklarda Hanefiyye-Mâtürîdiyye olarak da adlandırılan (Beyâzîzâde Ahmed Efendi, s. 56) Mâtürîdiyye’nin kuruluşunu Ebû Hanîfe’ye kadar geriye götürmek mümkündür. Benimsenen yöntem ve temel kelâm görüşlerine ilham veren ana fikirlerin Ebû Hanîfe tarafından ortaya konması bunu teyit eder. İslâm dünyasında oluşan siyasî, fikrî ve itikadî zümreleşmeler sonunda Havâric, Cehmiyye, Mu‘tezile, Cebriyye, Müşebbihe ve Şîa gibi belli…
Mâtürîdî Mezhebinin Teşekkül Sürecinin Teorik Temelleri
* Demir, Abdullah. Ebû İshak es-Saffâr’ın Kelâm Yöntemi. İstanbul: İSAM Yayınları, 2018. Mâtürîdîlik, kendine özgü sosyo-kültürel şartlara sahip olan Mâverânnehir’de, Ebû Hanîfe’nin (ö. 150/767) akāide dair görüşlerini temel alan, akıl ve naklin kendi bilgi alanlarında yetkin olduğunu düşünen ve kelâm yöntemini kullanan başta Ebû Mansûr el-Mâtürîdî olmak üzere mütekellim Hanefîler’in gayretleriyle ortaya çıkan İslâm yorumu ve…
Ebû Bekr el-Cûzcânî (3./9.Yüzyıl)
Hayatı hakkında kaynaklarda yeterli bilgi bulunmamakla birlikte nisbesi dikkate alınarak Cûzcân’da doğduğu söylenebilir. Hocalarından Ebû Süleyman el-Cûzcânî’nin (ö. 200/816), ömrünün son yıllarında Bağdat’ta bulunduğu sırada Cûzcânî’nin de oraya gidip yerleştiği ve bu sebeple Bağdâdî diye de anıldığı bilinmektedir. Cûzcânî ile birlikte Ebû Süleyman el-Cûzcânî’nin derslerine devam etmiş olan ve akranı olduğu anlaşılan, ancak daha sonra…
Arş. Gör. Hümeyra Haciibrahimoğlu
Samsun doğumlu olan Hümeyra Haciibrahimoğlu, Yalova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi’nden (Arapça) bölümünden mezun oldu (2017). Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi’nde “Ebû İshak es-Saffâr’ın Esmâ-i Hüsnâ Yorumu Çerçevesinde Kelâmî Görüşleri” başlıklı teziyle yüksek lisansı tamamladı (2020), halen Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kelam anabilim dalında Dr. Abdullah Demir danışmanlığında doktora öğrenimini sürdürmektedir. Ayrıca aynı Üniversite’de Araştırma Görevlisi olarak çalışmaktadır. Haciibrahimoğlu, Oku Okut…
Dr. Abdullah Demir
Aslen Yozgatlı olan Dr. Abdullah Demir, Kırşehir’de 1980 yılında doğdu. İlk ve ortaokulu Kırıkkale’de okudu. Kırıkkale İmam Hatip Lisesi’nden 1997 yılında mezun oldu. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi’nde 2002 yılında lisans öğrenimini, aynı üniversitede “Mâtürîdî Kelâm Ekolünde Mukallidin İmanı” adlı teziyle 2006’da yüksek lisansını, Sivas Cumhuriyet Üniversitesi’nde “Ebû İshâk Zâhid es-Saffâr’ın Kelâm Yöntemi” adlı teziyle de…
Beyâzîzâde Ahmed Efendi (öl. 1098/1687)
1044 (1634) yılında İstanbul’da doğdu. İstanbul kadılarından Bosnalı Beyâzî Hasan Efendi’nin oğludur. Babasının ismine izâfeten Beyâzîzâde lakabıyla anılan Ahmed Efendi medrese tahsilini İstanbul’da tamamladı ve Şeyhülislâm Ebûsaid Mehmed Efendi’den mülâzemet aldı. Edirne ve İstanbul’da çeşitli medreselerde müderrislik yaptı, bu arada Sahn-ı Semân ve Süleymaniye medreselerinde ders okuttu. Halep, Bursa, Mekke ve İstanbul kadılıklarında görev aldıktan…
Necmeddin en-Nesefî (öl. 537/1142)
461 (1068-69) yılında Buhara yakınlarındaki Nesef (Nahşeb) şehrinde doğdu. İlk tahsilini burada yaptı. Çok sayıda hocadan ders aldığı, 550 üstattan hadis naklettiği ve haklarında Taʿdâdü şüyûḫi ʿÖmer adıyla bir eser yazdığı kaydedilmektedir. Ebü’l-Yüsr el-Pezdevî, Cemâleddin Hâmid b. Muhammed er-Rîğadmûnî, Muhammed b. Mâhân el-Kebindevî, Ömer b. Muhammed el-Buhârî el-Hoşnâmî, Ahmed b. Abdullah es-Sıbgī, İsmâil b. Muhammed et-Tenûhî, Ebü’l-Muîn…