Dr. Zekerya Sarıbulak | Hakkari Üniversitesi
Tarih: 26 Mart 2022 | Cumartesi 21:00
“Ebû Hanîfe’den Mâtürîdî’ye Hanefî İtikadının Gelişim Süreci” (PDF)
Ebû Hanîfe’den Mâtürîdî’ye Hanefî İtikadının Gelişim Süreci adlı çalışma, Ebu Hanife’nin itikadî görüşlerinin Matüridî’ye kadar uzanan süreci konu edinmektedir. Bir giriş ve dört bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde Ebu Hanife’nin hayatı, ilmî kişiliği, kelamcılığı, eserlerinin aidiyetiyle ilgili şüpheler ve kısaca bazı temel görüşleri ele alınmıştır. Dönemin siyasi kargaşaları ve ilmi durumun gereği, Ebu Hanife itikat alanıyla ilgilenmiştir. Ayrıca erken dönem eserlerde mevcut olan kayıtlara göre, eserlerin aidiyet problemi bulunmamaktadır. Fakat ilk dönem eserleri olmaları hasebiyle konulara göre tasnif edilmemişlerdir. İkinci bölümde Matüridî’nin hayatı, ilmî kişiliği ve kısaca temel görüşleri ele alınmıştır. Erken dönem eserlerde onunla ilgili çok az malumat vardır. İlim icazet silsileleri Ebu Hanife’ye dayanan dört hocadan ders almış ve Ebu Hanife’nin eserlerini bu hocalarından rivayet etmiştir. Bu yolla Matüridî’nin ilim silsilesi Ebu Hanife’ye dayanmaktadır. Üçüncü bölümde Ebu Hanife’nin itikadî görüşlerinin Maveraunnehir bölgesine girişi ele alınmıştır. Onun itikadî görüşlerini bölgeye taşıyan bizzat öğrencileri olmuştur. Bu öğrencilerin ders halkalarında yetişen Hanefî âlimlerin birçoğu kelamla ilgilenmiştir. Fakat bunların arasında sistematik kelam yapan bir kelamcı olmadığı için Ebu Hanife ve Matüridî arasındaki dönemde, bölge kelam açısından kapalı bir muhit olmuştur. Dördüncü bölümde ise Ebu Hanife ve Matüridî’nin itikadî/kelamî görüşleri detaylı ele alınmıştır. Matüridî’nin ihtilaf yaratacak kadar önemli olmayan bazı kelamî görüşleri dışında, esasta Ebu Hanife’nin itikadî görüşlerinin devamı olduğu kanaatine varılmıştır.