Peygamberliğin Gerekliliği
* Doğan, Hacı İsmail Doğan. Ebû Mansûr el-Mâtürîdî’den Nûreddin es-Sâbûnî’ye Peygamberlik Anlayışı. Ankara: Oku Okut Yayınları, 2024. https://yayin.okuokut.org/catalog/book/62 İslam inanç sisteminde peygamberlere aralarında ayırım yapmaksızın iman edilmesi gerektiğini yukarıda ifade etmiştik. Allah, rahmetinin eseri olarak insanları fıtrat üzere yaratmıştır. İnsanların iyiye ve doğruya ulaşabilmesi için akıl, düşünme, irade, konuşma ve üretme gibi yeteneklerle donatmıştır. Ayrıca…
Peygamberlikle İlgili Temel Kavramlar
* Doğan, Hacı İsmail Doğan. Ebû Mansûr el-Mâtürîdî’den Nûreddin es-Sâbûnî’ye Peygamberlik Anlayışı. Ankara: Oku Okut Yayınları, 2024. https://yayin.okuokut.org/catalog/book/62 İslam düşüncesinde nübüvvet inancı tartışmalarında meselenin “anlayış” ve “isimlendirme” boyutu vardır. Şöyle ki nebî ve resul arasındaki fark ve peygamberlerin sıfatlarından ismet kavramı esasen bir isimlendirme farklılığının tezahürüdür. Bu bağlamda öncelikle nübüvvet inancı etrafında gündeme gelen kavramlar…
Esmâ-i Hüsnâya Dayanan Kelâm Anlayışı
* Hümeyra Haciibrahimoğlu, Esmâ-i Hüsnâya Dayanan Kelâm Anlayışı Ebû İshâk es-Saffâr Örneği (Ankara: Oku Okut Yayınları, 2021), https://yayin.okuokut.org/catalog/book/22 Mâtürîdî kelâmcısı Ebû İshâk es-Saffâr, Telḫîṣü’l-edille adlı kelâm eserinde, Allah’ lafza-i celâlinden ‘el-Hâdî’ ismine kadar alfabetik bir sıra içinde 175 esmâ-i hüsnâyı izah eder.[1] Bu isimlerin müştaklarını da belirtir. Tek başına bir kitap olabilecek genişliğe ve muhteva zenginliğe…
Esmâ-i Hüsnâ: Allah’ın İsimleri
* Hümeyra Haciibrahimoğlu, Esmâ-i Hüsnâya Dayanan Kelâm Anlayışı Ebû İshâk es-Saffâr Örneği (Ankara: Oku Okut Yayınları, 2021), https://yayin.okuokut.org/catalog/book/22 Esmâ-i hüsnâ terkibi الأسماء الحسنى)) Arapça ‘el-esmâ’ ve ‘el-hüsnâ’ kelimelerinden oluşan bir tamlamadır. Tamlamanın ilk kısmında yer alan ‘el-esmâ’, isim kelimesinin çoğuludur ve ‘isimler’ anlamındadır. Terkibin sonunda yer alan ‘el-hüsnâ’ kelimesi ‘güzel’ manasında sıfat veya ‘en güzel’ anlamında…
Bilgi Kaynakları
* Demir, Abdullah. Ebû İshak es-Saffâr’ın Kelâm Yöntemi. İstanbul: İSAM Yayınları, 2018. Aristo mantığının da etkisiyle Batı felsefesinde tekçi bilgi kaynağı anlayışı etkin olmuştur. Aristo mantığında meselâ su ya sıcak ya da soğuktur. Suyun serin ve ılık olma ihtimali gerçek hayatta bulunsa da ara değerler mantık anlayışında yer almaz. Bu yüzden doğru bilgi edinmenin tek vasıtası ya akıldır (rasyonalizm)…
Bilginin İmkânı
* Demir, Abdullah. Ebû İshak es-Saffâr’ın Kelâm Yöntemi. İstanbul: İSAM Yayınları, 2018. Felsefe tarihinde İlkçağ ve Ortaçağ boyunca önce varlığın gerçekliği, daha sonra ise müstakil bir disiplin olarak olmasa da bilgi konusu ele alındı. Bu durum modern felsefeyle birlikte XIX. yüzyılın ortalarından itibaren değişikliğe uğradı. Bu dönemde önce özel bir disiplin olarak bilgi felsefesiyle daha sonra ise varlığın…
Bilginin Tanımı
* Demir, Abdullah. Ebû İshak es-Saffâr’ın Kelâm Yöntemi. İstanbul: İSAM Yayınları, 2018. Mâtürîdî kelâmcısı Saffâr, bilginin tanımı konusuna, Arapça’da tanım anlamında kullanılan had(çoğulu hudûd) kelimesinin etimolojik ve semantik tahlilini yaparak başlar. Ona göre had, kendinden olmayanların girmesini ve kendinden olanların çıkmasını engelleyen son nokta ve sınır anlamına gelir. Tarla ve bahçe sınırına, komşu araziler ile karışmayı engellediği için…
Akıl ve Nakil İlişkisinde Öncelik-Sonralık Tartışması
* Demir, Abdullah. Ebû İshak es-Saffâr’ın Kelâm Yöntemi. İstanbul: İSAM Yayınları, 2018. Saffâr, “Naklî bilginin (es-sem‘) her durumda aklî bilgiden önce geldiği ve aklın nakle tâbî olduğu” şeklindeki görüşü doğru bulmaz. Kabul etmediği bu görüşü, ehl-i haka muhalefet etmekle suçladığı Hâricîler, Eş‘arîler, Bişr b. Mu‘temir’in (ö. 210/825) görüşlerini benimsen Bişriyye, Bişr b. Gıyâs el-Merisî’ye (ö. 218/833)…
Aklın ve Naklin Bilgi Alanlarının Farklılığı
* Demir, Abdullah. Ebû İshak es-Saffâr’ın Kelâm Yöntemi. İstanbul: İSAM Yayınları, 2018. Mâtürîdî kelâmcısı Saffâr, aklın ve naklin bilgi alanlarının ayrı olduğu konusuna, Telhîsü’l-edille’nin ilk sayfalarında akıl ile bilinebilen konuları (medlûlâtü’l-akl)anlatırken ve bilgi bölümünde aklî hükümleri (kadâya’l-ukūl) belirtirken değinir. Onun bu konuya tekraren değinmesi, aklın ve vahyin bilgi alanlarının belirlenmesine verdiği önemi gösterir. Ona göre aklın vâcip ve mümteni hükmünü…
Hadisin İtikadî Alanda Bilgi Değeri
* Demir, Abdullah. Ebû İshak es-Saffâr’ın Kelâm Yöntemi. İstanbul: İSAM Yayınları, 2018. Mütevâtir hadisin dini konularda delil olduğuyla ilgili genel bir kabul bulunur. Ancak âhâd hadis konusunda bunu söylemek mümkün değildir. Âhâd hadis, tevâtür derecesine ulaşmayan az sayıdaki sahâbenin, daha sonra tâbiînin ve tebeu’t-tâbiînin rivayet ettiği, metninde şâz ve illet bulunmayan ve zann-ı gāliple sabit olan…